J. Hatzfeld, Englebert z rwandyjskich wzgórz

Źródło

            Jean Hatzfeld napisał cztery książki na temat ludobójstwa w Rwandzie. Skupił się w nich zarówno na ofiarach, jak i mordercach. Starał się zrozumieć, jak można żyć po takiej traumie i jak obecnie wygląda życie tych, którzy przeżyli, a także tych, którzy mordowali. Swoją najnowszą książkę, „Englebert z rwandyjskich wzgórz”, poświęca jednemu człowiekowi i jego życiu – przed, w trakcie i po masakrze z 1994 roku. Engelbert jest jednych z tych, którzy przeżyli, ukrywając się na bagnach. Przeżyli, choć do dnia dzisiejszego nawiedzają ich koszmary tamtych dni i stracili prawie wszystkich swoich najbliższych.

Gdy wychodziliśmy z naszych błotnistych nor, widzieliśmy wiele gnijących trupów, nagich ciał – odbierali przepaski biodrowe wraz z życiem – niemowlęta rzucone o drzewo. Naprawdę, łzy stawały nam w oczach. Nawet dzikie zwierzęta nie chciały na to patrzeć. Nigdy nie napotkaliśmy dzikiej świni ani antylopy czy małpy talapoin. Nie słyszeliśmy krzyków bagiennych ptaków. Nikt nie widział ani jednego węża. Myślę, że wszystkie uciekły na drugi brzeg Nyabarongo, bo odstraszały je głośna wrzawa i widok krwi w wodzie. [1]

            Englebert jest wykształconym człowiekiem, który zna francuski, grekę i łacinę. Cytuje klasyków literatury z pamięci, zawsze był najlepszym uczniem i studentem. W dodatku w jego żyłach płynie królewska krew, bo jego dziadek był królem Rwandy. Przed ludobójstwem miał odpowiedzialną pracę, był szanowany i wiódł szczęśliwe życie. Teraz popadł w alkoholizm, nie pracuje, całe dnie włóczy się po ulicach i rozmawia z ludźmi. Można powiedzieć, że jest lokalną maskotką, bo wszyscy go znają, stawiają mu alkohol, żeby z nimi chwilę pogawędził i ich rozbawił.

Czy ze znajomymi rozmawiam o ludobójstwie? Niezbyt często. Jeśli przyjdzie tutaj cudzoziemiec, by nas zapytać, w jaki sposób udało nam się przeżyć, opowiadamy o trudnościach napotykanych na bagnach, o bieganiu w zaroślach. O ludziach, którzy leżeli martwi wieczorem, i o tych, którzy uciekali nawet po zmroku, o wrzawie, krzykach i gwizdach, aż do dnia, w którym ocalili nas inkotanyi. [2]

Hatzfeld, podobnie jak to było w poprzednich książkach, szuka odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest normalne życie po traumie ludobójstwa. Engelbert nie potrafił wrócić do życia sprzed masakry, jednak czytając jego słowa mamy wrażenie, że jest pogodzonym z losem i szczęśliwym człowiekiem. Oczywiście szczęśliwym, na tyle, na ile szczęśliwym może być człowiek, który przeżył taką rzeź ludności.

[1] J. Hatzfeld, Englebert z rwandyjskich wzgórz, Wołowiec 2015, s. 50.

[2] Ibidem, s. 75.

Tytuł: Engelbert z rwandyjskich wzgórz

Autor: Jean Hatzfeld

Wydawnictwo: Czarne, 2015

Strony: 104

Ocena: 4,5/6

Poprzednie książki J. Hatzfelda:

Nagość życia. Opowieść z bagien Rwandy

Sezon maczet

Strategia antylop