J. Hatzfeld, Sezon maczet

Źródło

            „Sezon maczet” to moje trzecie spotkanie z historią ludobójstwa w Rwandzie widzianą oczami Jeana Hatzfelda. Ten francuski reporter zrobił naprawdę wiele, by pokazać znaczenie wydarzeń z 1994 roku i zwrócić uwagę na ocalałych z masakry. W „Sezonie maczet”, drugiej w kolejności książce, oddał głos oprawcom, Hutu, którzy z zapałem sięgnęli po maczety i wyruszyli na Tutsi. Hatzfeld udał się do więzienia w Rilimie i przeprowadził wywiady z mężczyznami, który brali czynny udział w zabijaniu. Jednak czy warto rozmawiać z mordercami i poświęcać im czas? Autor udowadnia, że warto. Aby zrozumieć wszystkie aspekty ludobójstwa w Rwandzie należy zwrócić uwagę także na oprawców.

            Gdy mówimy o rozgrywających się w Rwandzie wydarzeniach nasuwa się pytanie jak takie rzeczy mogły w ogóle mieć miejsce w naszych czasach? Jak to możliwe, że przez 100 dni Hutu dzień w dzień mordowali Tutsi i nikt tego nie przerwał? Dzisiaj te pytania wydają się niezwykle istotne, ale czy były one ważne dla ludzi, którzy brali czynny udział w ludobójstwie? Oprawcy, którzy wypowiadają się w książce Hatzfelda zgodnie twierdzą, że przez cały okres ani razu nie padło słowo ludobójstwo. Nikt nie zwracał uwagi na konsekwencje swoich czynów, należało wykonać swoją pracę. Tak pracę. Bo dla Hutu zabijanie Tutsi było po prostu pracą, którą należało doprowadzić do końca.

„Wielu rolników nie miało wprawy w zabijaniu, ale się starali. W każdym razie uczyli się zasad przez naśladownictwo. Powtarzanie w kółko tego samego pozwalało pozbyć się niezręczności. Odnosi się to, jak sądzę, do każdej pracy fizycznej” [1]

            Takie i podobne wypowiedzi przewijają się przez całą książkę. Zabójcy wypowiadają w bardzo rzeczowy i spokojny sposób. Ich podejście do tego, co zrobili jest różne. Jedni żałują tego, że zabijali, inni żałują, że nie doprowadzili sprawy do końca. Hatzfeld zdaje sobie sprawę, że wiele z usłyszanych zdań jest kłamstwem, sposobem na wybielenie swojej osoby, jednak stara się jak najbardziej zbliżyć się do prawdy.

            Muszę przyznać, że trudno czytało mi się o ludziach, którzy potraktowali zabijanie maczetami jako zwykłe zajęcie. Nie poszedłem uprawiać roli, tylko na bagna ścinać Tutsi – zwyczajna sprawa, prawda? Książka porusza niezwykle trudne zagadnienie przebaczenia, poczucia winy i odpowiedzialności za swoje czyny. Hatzfeld starał się zrozumieć przyczyny nienawiści Hutu do Tutsi, przyczyny ludobójstwa i jego skutki. Czy mu się udało? Myślę, że nie. Ludobójstwa nie idzie zrozumieć, nie idzie ująć go w określone ramy i zapomnieć. Autor niejednokrotnie zwraca na to uwagę.

            „Sezon maczet” to trudna, ale bardzo ważna książka. Wydarzenia w Rwandzie są przykładem tego, że nawet w dzisiejszych czasach może dojść do ludobójstwa na oczach całego świata. Książki Hatzfelda ukazują bolesną prawdę, zwracają uwagę na ocalałych, a także na oprawców. Nie otrzymamy odpowiedzi na wszystkie pytania, bo nawet ci, którzy brali w tym udział nie są w stanie na nie odpowiedzieć.

„Sam nie wiem, dlaczego zacząłem nienawidzić Tutsi. Byłem młody, lubiłem zwłaszcza futbol, grałem w drużynie z Kibungo z rówieśnikami Tutsi, podawaliśmy sobie piłkę i nigdy nie było między nami sporów. Nie dochodziło do żadnych zatargów. Nienawiść zjawiła się ni stąd, ni zowąd, kiedy zaczęły się rzezie, wtedy zacząłem naśladować innych, wszyscy tak robili” [2]

Tytuł: Sezon maczet
Autor: Jean Hatzfeld
Wydawnictwo: Czarne, 2012
Strony: 264
Ocena: 5/6

[1] J. Hatzfeld, Sezon maczet, Wołowiec 2012, s. 38.
[2] Tamże, s. 221.

Pozostałe książki J. Hatzfelda dotyczące ludobójstwa w Rwandzie:
J. Hatzfeld, Nagość życia
J. Hatzfeld, Strategia antylop